Rheden terug aan het water 
Lange tijd was Haveland een afgesneden plek waar voornamelijk ruimte was voor industrie. De zijarm van de IJssel werd speciaal aangelegd voor bedrijven als betonfabriek Meteoor en motorenfabriek Thomassen. Paul droomde van herstel van de natuurlijk ligging van Rheden aan het water. “Hoe mooi zou het zijn als je een hert uit het bos ook in de uiterwaarden in de IJsselvallei kon zien lopen? Maar tot dan toe zat alles muurvast. De gemeente opereerde vooral reactief op voorstellen van het bedrijfsleven. Er was volgens Paul voor dit gebied geen grote visie. Ook werden geen zelfbewuste keuzes gemaakt waar je nou juist het verschil mee kan maken voor de gemeenschap. Daarom namen hij en wethouder Ronald ter Hoeven begin 2022 het heft in eigen hand.

Van reactief naar proactief
“We zijn begonnen met gesprekken met bewoners om te vragen hoe zij de toekomst voor Haveland voor zich zagen”, vertelt Paul. “Op basis van de eerste dorpsgesprekken is in 2022 een voorzet gegeven hoe Rheden weer - zoals voor de doortrekking van de A348 - verbonden kon worden met het water. In die voorzet kwam ook de wens van de bewoners terug om er geen slaapwijk van te maken en om het karakter en historie van het gebied vast te houden.” Er werd een plan gemaakt waarin ook idealen werden meegenomen zoals oog voor klimaat. Paul vertelt: “je kunt je actief afvragen wat je wil voor de toekomst: huisjes met autootjes ervoor of spelende kinderen op straat? Ook stapten we zelf op ondernemers af om te brainstormen over de toekomst.” Inmiddels gaat het hard: in 2022 was het bestemmingsplan nog helemaal anders: woningen weg en industrie behouden was wat er toen vastlag. Inmiddels is er met het aangenomen masterplan ruimte voor een breed scala aan woningen, recreatie én werkgelegenheid.

Industrieel karakter
De nieuwe ontwikkelingen betekenen niet dat het industriële verleden vergeten wordt: integendeel. “Het industriële verleden van het dorp wordt in de plannen geëerd” aldus Paul die uitleg geeft bij een gedetailleerde maquette van het gebied. “Markante gebouwen blijven staan en de architectuur sluit aan bij wat er was. Het gebied vormt een schakel tussen het verleden en de toekomst. En, zoals beschreven in het masterplan, kan wonen in een wijk met een industrieel karakter heel aantrekkelijk zijn.

Recreatie en werkgelegenheid
De link met het verleden wordt niet alleen gelegd door het industriële karakter te behouden, maar ook door de natuurlijke ligging weer te eren. “Van oudsher lagen de dorpen in de Veluwezoom zoals Rheden en Dieren aan de IJssel en vormen zo een overgang van bos naar rivier. Door Rheden opnieuw aan het water te laten grenzen, wordt deze oude functie hersteld,” vertelt Paul. In het masterplan wordt herbouw van het oude veerhuis genoemd. Iets wat bewoners belangrijk vonden. Paul: “Het herstel van de oude infrastructuur bekent ook dat recreatie als het ware kan worden doorgetrokken. Op de fiets van Velp naar Lathum bijvoorbeeld wordt een stuk aantrekkelijker. Ook verbinden fietspaden dan de Posbank met IJssel en met kastelen zoals Middachten.”

Geen suffe slaapwijk
In het masterplan springt niet alleen de architectuur in het oog, maar ook de opzet van de wijk in het algemeen is bijzonder. Verschillende typen woningen, koop, huur door elkaar, woon/werk-eenheden en recreatie. Dat alles zorgt voor levendigheid en sociale cohesie. Een simpel voorbeeld van iets wat impact heeft op de beleving van de wijk zijn zogenaamde parkeerhubs. “Op de hoeken van de wijk komen centrale plekken waar mensen hun auto kwijt kunnen. Dat klinkt misschien onhandig, maar de voordelen zijn legio. Er is hierdoor veel minder verkeer in de wijk en meer ruimte rondom de huizen. Dit vergroot de sociale cohesie in de wijk en maakt het voor kinderen leuker en veiliger om op straat te spelen.” Zo zullen er in deze moderne wijk weinig postorderbusjes door de straten racen; de parkeerhubs worden uitgerust met pakketpunten.

Werkgelegenheid
“Levendigheid ontstaat ook door werkgelegenheid,” aldus Paul. ‘Een deel van de woningen krijgt een gedeelde woon/werk functie. Dit biedt mogelijkheid voor kleinschalige bedrijfjes aan huis. Naast ruimte voor vestigen van bedrijven, zal ook recreatie werkgelegenheid opleveren. Denk aan een hotel en horeca in het nieuwe havengebied. En zoals wel vaker als het om Haveland gaat, vallen er een hoop idealen samen. “Want als je bij huis kan werken, betekent dit ook weer minder verkeer en minder belasting voor het milieu.”

Sturende rol gemeente
De ontwikkeling van het gebied gaat uiteraard in fases en is afhankelijk van een hoop factoren waar de gemeente niet altijd direct grip op heeft. Toch doet de gemeente er alles aan om sturend en reactief te blijven. Dat geldt bijvoorbeeld voor de geplande ontwikkeling van de eerste (flex)woningen in Haveland. Paul legt uit dat deze door grondeigenaar Trits ontwikkeld zouden worden, maar dat die het met de projectontwikkelaar niet voor elkaar kreeg om er een business case van te maken. 

“Waar we nu wél voor hebben gezorgd is dat de overeenkomst weliswaar ontbonden is, maar dat de eigenaar feitelijk niet meer terug kan omdat de gemeente nu eerste recht op koop heeft gevestigd. Dit is een vrij ongebruikelijke instructie waar veel juridisch advies aan te pas is gekomen, maar wat toch is gelukt. Het staat symbool voor een omslag in denken. Niet meer reactief op de ondernemer, maar duidelijk uitstralen waar je voor staat en de regie terugpakken als de ondernemer het laat afweten. Zo weten we dat er woningbouw kan komen of we er nu wel of niet uitkomen met de betreffende aannemer of grondeigenaar. De gemeente maakt hiermee een stap naar voren: niet afwachten op wat de ondernemer wil, maar zelf een visie hebben en daarvoor gaan.”